Një udhëtim në psikologjinë njerëzore dhe egon që nuk harron kollaj
Imagjino këtë:
Poston diçka nĂ« Instagram, merr 57 komente tĂ« bukura si âShkĂ«lqen!â, âJe yll!â, âSa mendim i thellĂ«!â, dhe pastaj vjen ai njĂ« koment i vetĂ«m:
âShumĂ« mendon pĂ«r veten.â
Papritur, ti nuk mendon më për asnjërin nga ato 57 komplimentet.
Mendja fiksohet te ai 1 i vetëm.
Po pse? A jemi të programuar të vetë-shkatërrohemi emocionalisht?
Jo saktësisht. Por ka një shkencë të fortë pas kësaj sjelljeje.
đ§ 1. Truri ynĂ« Ă«shtĂ« si radar pĂ«r rrezik â dhe kritika Ă«shtĂ« âkĂ«rcĂ«nimâ
Evolucioni nuk na ka trajnuar për të kërkuar lavdërime, por për të mbijetuar.
NĂ« epokat e hershme, tĂ« jetoje do tĂ« thoshte tĂ« kishe vigjilencĂ« tĂ« lartĂ« ndaj çdo rreziku, pĂ«rfshirĂ« refuzimin nga grupi shoqĂ«ror â qĂ« shpesh barazohej me izolim (dhe potencialisht vdekje).
Edhe sot, kritika e ndjerë si refuzim aktivizon të njëjtat zona të trurit si dhimbja fizike. Pra, të lexosh një koment negativ, për trurin është pak a shumë si të marrësh një shpullë të lehtë. Ndaj truri e ruan dhe e kthen në mendje, përsëri dhe përsëri.
đ§Ș 2. Efekti negativ mĂ« i fortĂ« se ai pozitiv â kjo Ă«shtĂ« ânegativity biasâ
NĂ« psikologji njihet si “negativity bias” â tendenca pĂ«r tĂ« dhĂ«nĂ« mĂ« shumĂ« rĂ«ndĂ«si ngjarjeve, komenteve apo emocioneve negative sesa atyre pozitive.
- Një kompliment mund të të bëjë të buzëqeshësh për disa minuta.
- Një kritikë mund të të lërë pa gjumë gjithë natën.
Arsyeja? Ngjarjet negative pĂ«rpunohen mĂ« thellĂ« dhe mĂ« gjatĂ« nga truri, si mĂ«nyrĂ« pĂ«r tĂ« nxjerrĂ« mĂ«sime, shmangur rrezikun dhe âtĂ« pĂ«rgatitur pĂ«r herĂ«n tjetĂ«râ.
đȘ 3. Egoja kĂ«rkon konfirmim â jo konfuzion
Kur dikush na thotë diçka të mirë, shpesh përputhet me mënyrën si duam të shohim veten.
Por një koment negativ? Ai krijon konflikt të brendshëm.
Në vend që ta hedhim poshtë, truri hyn në një debat të gjatë:
âPo sikur tĂ« ketĂ« tĂ« drejtĂ«?â
âE kam vĂ«rtet kĂ«tĂ« problem?â
âPse mĂ« tha ashtu, çfarĂ« kam bĂ«rĂ«?â
Ky debat i brendshĂ«m Ă«shtĂ« si njĂ« aplikacion qĂ« nuk e mbyll dot â funksionon nĂ« sfond gjithĂ« ditĂ«n.
đ„ 4. NjĂ« mendim negativ ndihet mĂ« âi vĂ«rtetĂ«â
Ne jemi mësuar të dyshojmë te komplimentet:
- âAi thjesht po sillet mirĂ«.â
- âAjo mĂ« do dhe prandaj mĂ« thotĂ« kĂ«shtu.â
Por kur dikush na thotë diçka të ashpër?
Ne e marrim si “tĂ« sinqertĂ«”, âtĂ« ndershmeâ dhe ârealisteâ â edhe nĂ«se sâka asnjĂ« bazĂ«.
Ironikisht, negativja duket mĂ« e besueshme sepse jemi rritur nĂ« njĂ« kulturĂ« ku veten duhet ta ârregullojmĂ«â, jo ta pĂ«rqafojmĂ«.
đ 5. Sepse nuk dimĂ« tĂ« marrim komplimente â por jemi kampionĂ« nĂ« vetĂ«kritikĂ«
Mendja jonĂ« ka vite âtrajnimâ pĂ«r tĂ« analizuar çdo gabim, çdo fjalĂ« qĂ« thamĂ« keq, çdo email qĂ« e dĂ«rguam pa âpĂ«rshĂ«ndetjeâ.
Por nuk kemi stërvitje për të thënë:
âFaleminderit, mĂ« vjen mirĂ« qĂ« tĂ« pĂ«lqeu ajo qĂ« bĂ«ra.â
Vetëkritika është bërë gjuhë e dytë, ndërsa vetëvlerësimi ende tingëllon si gjuhë e huaj.
đĄ ĂfarĂ« mund tĂ« bĂ«jmĂ«?
Nuk mund ta ndryshojmë krejt mënyrën si funksionon truri, por mund të trajnojmë veten të shohim më qartë:
- Kur merr një kritikë, pyet veten: A ka vlerë reale apo është thjesht negativitet?
- Mbaj njĂ« listĂ« me gjĂ«rat e mira qĂ« tĂ« kanĂ« thĂ«nĂ« â dhe lexoji kur kritikon veten.
- Kujto veten se komenti i një njeriu nuk përcakton vlerën tënde.
- Dhe ndonjĂ«herĂ«… blloko, fshi ose injoro. Jo çdo mendim meriton vend nĂ« mendjen tĂ«nde.
đ§ NĂ« fund tĂ« ditĂ«s…
57 njerëz mund të të duan, të të admirojnë dhe të ndihen frymëzuar nga ti.
Por ti do të mendosh për atë 1 që nuk e pa ashtu.
Sepse je njeri.
Dhe ndonjëherë, ajo që duhet të mësojmë nuk është të jemi më të fortë⊠por më të butë me veten.