Ndërsa teknologjia e inteligjencës artificiale (AI) zhvillohet me hapa të mëdhenj, përdorimi i chatbot-ëve të sofistikuar është bërë pjesë e jetës së përditshme, veçanërisht për të rinjtë. Nëpërmjet bisedave me këta sisteme, adoleshentët mund të zhvillojnë marrëdhënie emocionale që, edhe pse të dobishme në disa raste, mbartin rreziqe për shëndetin mendor.
1. Varësia Emocionale
Kur një adoleshent fillon të përdorë chatbot-ët si një zëvendësim për marrëdhëniet ndërnjerëzore, lind një varësi e rrezikshme. AI është i programuar për t’i përgjigjur pyetjeve dhe për të dhënë këshilla, por nuk mund të zëvendësojë thellësinë e ndërveprimit njerëzor. Në këtë kontekst, chatbot-ët mund të nxisin një iluzion të marrëdhënieve kuptimplota, duke penguar zhvillimin e aftësive sociale të përdoruesit.
2. Izolimi Social dhe Pasojat Psikologjike
Ndërveprimet e gjata me chatbot-ët mund të nxisin izolimin social, sidomos kur adoleshentët preferojnë të kalojnë më shumë kohë online sesa me familjen ose miqtë. Shkëputja nga bota reale mund të shkaktojë ankth dhe depresion, duke e thelluar edhe më tej problemin. Në raste ekstreme, ky izolim emocional mund të shkaktojë pasoja tragjike, siç janë raportet për vetëvrasje të lidhura me këto lloj marrëdhëniesh të krijuara me AI.
3. Ndikimi në Vetëvlerësim dhe Zhvillimin Emocional
Në shumë raste, adoleshentët mund të ndihen të pavlerë ose të humbasin besimin në veten e tyre kur nuk marrin mbështetjen që kërkojnë nga chatbot-ët. Për shembull, ndërveprimet e personalizuara mund t’i nxisin ata të ndjejnë një lidhje më të thellë dhe intime me AI-në, por ajo është gjithsesi artificiale. Ky kontrast mes realitetit dhe pritshmërive të krijuara mund të dëmtojë rëndë vetëvlerësimin e tyre.
4. Teknologjia si “Shpëtimtare” apo Si Nxitës i Sjelljeve Destruktive
Përdorimi i AI shpesh promovohet si një mënyrë për të ndihmuar njerëzit që përballen me vetmi ose ankth. Megjithatë, pa masa të përshtatshme mbrojtëse, këto sisteme mund të bëhen një faktor që përforcon ndjenjat negative dhe nxit sjellje destruktive, duke përkeqësuar gjendjen mendore të individëve të ndjeshëm. Kompanitë që zhvillojnë këto teknologji duhet të marrin përgjegjësinë për të siguruar që AI-të të mos nxisin vetëdëmtime apo vetëvrasje.
Masat e Parandalimit
Ndërsa inteligjenca artificiale vazhdon të integrohet në jetën e përditshme, është thelbësore të ndërtohen mekanizma të fuqishëm mbrojtës për përdoruesit e rinj. Platforma si chatbot-ët me AI duhet të kenë sisteme që zbulojnë gjendje të rrezikshme mendore dhe të drejtojnë përdoruesit drejt shërbimeve të shëndetit mendor. Gjithashtu, është e rëndësishme që prindërit dhe edukatorët të luajnë një rol aktiv në mbikëqyrjen e përdorimit të këtyre teknologjive.