A është ndonjëherë e vështirë të mbash qetësinë kur je pranë dikujt që të pëlqen? E ke vënë re që ndonjëherë mund të ndihesh në siklet, të hutuar, të pasigurt dhe madje edhe të ngurtë në lëvizje dhe fjalë? Ky është një fenomen mjaft i zakonshëm dhe, sipas psikologëve, është e natyrshme që të ndihesh kështu. Por pse ndodh kjo? Pse na shfaqen këto emocione të pasigurta dhe të ngatërruara kur pëlqejmë dikë, dhe çfarë ndodh në trurin dhe trupin tonë gjatë këtyre momenteve?
1. Frika nga Refuzimi dhe Pasiguria Sociale
Një nga arsyet kryesore pse ndihesh në siklet kur të pëlqen dikush është frika nga refuzimi. Psikologët shpjegojnë se, si krijesa shoqërore, ne gjithmonë kemi nevojë për pranimin dhe miratimin e të tjerëve për të ruajtur një ndjenjë të shëndetshme të vetëvlerësimit. Kur pëlqejmë dikë, ekziston një pasiguri natyrale nëse ajo personi ndaj nesh ka ndjenja të ngjashme, dhe ky pasiguri mund të shkaktojë ndjenja të sikletshme. Kjo është një mbrojtje e instinktshme e trurit tonë për të shmangur dhimbjen emocionale të mundshme që mund të vijë nga refuzimi.
Psikologu John Bowlby, i cili ka studiuar teorinë e lidhjes, sugjeron se njerëzit kanë një nevojë të thellë për lidhje emocionale dhe për të ndjerë se janë të vlerësuar. Kur ne pëlqejmë dikë, kjo nevojë për miratimin e personit tjetër bëhet shumë e dukshme, dhe çdo pasiguri ose frikë se mund të jemi të refuzuar mund të shkaktojë një ndjenjë ankthi që shfaqet si siklet.
2. Përvoja e “Vëndosjes së Maskës”: Dëshira për Të Treguar Vetën më të Mirë
Një tjetër shkak pse ndihesh në siklet kur të pëlqen dikush lidhet me dëshirën për të shfaqur versionin më të mirë të vetes. Psikologët flasin për fenomenin e “maskës sociale” — një mbulesë që ne përdorim për të paraqitur vetveten në mënyrë të preferuar, sidomos në situata ku duam të bëjmë një përshtypje të mirë. Kur pëlqejmë dikë, kjo dëshirë për të treguar versionin më të përsosur të vetes mund të shkaktojë presion të brendshëm dhe nervozizëm, sepse jemi të shqetësuar për mënyrën si do të perceptohemi.
Për më tepër, kjo mund të çojë në një tension të brendshëm, pasi jemi të shqetësuar për çdo veprim, fjalë ose reagim që mund të bëjmë, duke menduar nëse ato janë të përshtatshme për të krijuar një imazh pozitiv për personin që na pëlqen. Ky shqetësim dhe frikë për “përmbushjen e pritshmërive” mund të krijojnë një ndjenjë sikleti që është e lidhur ngushtë me pasigurinë sociale.
3. Kimia dhe Ndikimi i Hormoneve në Trupin Tonë
Në nivel biologjik, gjithashtu ka arsye fizike përse ndihesh në siklet kur të pëlqen dikush. Psikologët dhe neuroshkencëtarët e shpjegojnë këtë fenomen përmes hormonëve dhe kimikateve që truri ynë lëshon kur ndiejmë tërheqje ndaj dikujt. Kur jemi në praninë e një personi që na pëlqen, truri ynë aktivizon dopaminën, e cila është hormon i lidhur me kënaqësinë dhe shpërblimin, dhe oxitocinën, e njohur si hormoni i lidhjes ose “hormoni i dashurisë”.
Kjo shkakton një ndjenjë të kënaqësisë dhe entuziazmit, por gjithashtu mund të shkaktojë një ndjenjë të ankthit dhe pasigurie, sidomos nëse nuk jemi të sigurt se si po na percepton personi tjetër. Ky “rrëmujë hormonale” është pjesë e procesit natyror që trupi ynë kalon kur krijon tërheqje ndaj dikujt, por gjithashtu mund të shkaktojë tensione që manifestohen si siklet.
4. Frika nga Lëndimi Emocional: Mbrojtja nga Rreziku i Dhimbjes
Kur na pëlqen dikush, ka gjithashtu një aspekt tjetër të psikologjisë që lidhet me mbrojtjen e vetvetes nga lëndimi emocional. Psikologët e shpjegojnë këtë me idenë se ne jemi të prirur të mbrojmë veten nga ndjenja e dhimbjes emocionale, që mund të vijnë nga një zhgënjim ose një refuzim. Kjo është arsyeja pse shpesh ndodhin ndjenja sikleti dhe ankthi kur pëlqejmë dikë dhe nuk e dimë nëse ndjenjat tona janë të reciprocitetit. Truri ynë është në një mënyrë “në mbrojtje” të vazhdueshme për të shmangur një dhimbje të mundshme të humbjes ose shkeljes së shpresave.
5. Tensionet e Paqarta dhe Ndjenja e “Ndërprerjes” në Komunikim
Një tjetër faktor që mund të shkaktojë siklet është mosshprehja e plotë e ndjenjave, kur nuk e dimë ende se si duhet të reagojmë ose si të komunikojmë me dikë që na pëlqen. Ky “tension” i paqartë mund të bëjë që të dukemi të ngurtë ose të pasigurt në komunikimin tonë. Psikologët argumentojnë se “nervozizmi” dhe ndjenja e pasigurisë lindin edhe nga një paaftësi për të kuptuar se si do të reagojë personi tjetër nëse shprehim interesin tonë. Ky shqetësim mund të shfaqet si siklet dhe të na bëjë të ndihemi më të mbyllur ose më të ngurtë gjatë bisedave.
6. Ndjenjat e Turpërimit dhe Shfaqja e Rrezikut të Komplikimeve Emocionale
Psikologët gjithashtu theksojnë se turpi mund të luajë një rol të madh në këtë situatë. Kur na pëlqen dikush, shpesh ndiejmë një ndjenjë turpi, që është e lidhur me frikën se mund të bëjmë gabime ose të bëhemi të pasjellshëm. Ky turp është një mekanizëm mbrojtës që ka evoluar për të ruajtur marrëdhëniet dhe të shmangur situatat që mund të sjellin komplikime emocionale, siç janë humbja e një lidhjeje të mundshme ose shkatërrimi i një marrëdhënieje shoqërore.
Përfundim
Sikleti që ndiejmë kur na pëlqen dikush është një reagim kompleks që ka të bëjë me shumë faktorë, përfshirë psikologjinë sociale, biologjinë, frikën nga refuzimi dhe dëshirën për të ruajtur vetëvlerësimin. Ky ndjenjë është krejtësisht e natyrshme dhe shpesh reflekton një pasion të thellë dhe një nevojë për të krijuar lidhje emocionale. Të kuptuarit e këtyre mekanizmave mund të na ndihmojë të jemi më të vetëdijshëm për emocionet tona dhe të menaxhojmë më mirë sikletin kur pëlqejmë dikë.