Frika është një emocion themelor që na ndihmon të mbijetojmë duke na paralajmëruar për rreziqe potenciale. Por a e dini se njerëzit lindin vetëm me dy frikëra natyrore, ndërsa të gjitha të tjera janë të mësuara gjatë jetës?
Kjo është ajo që sugjeron shkenca moderne e psikologjisë dhe studimet mbi zhvillimin e njeriut.
Frikërat me të cilat lindim
Sipas psikologëve dhe studiuesve të sjelljes njerëzore, foshnjat reagojnë në mënyrë instinktive ndaj dy stimulusve kryesorë:
Zhurmat e forta dhe papritura: Një zhurmë e papritur dhe shumë e fortë shkakton një reagim reflex të frikës ose alarmit. Kjo është një mekanizëm mbrojtës që ndihmon foshnjat të mbeten të vëmendshëm ndaj rreziqeve të mundshme.
Lartësitë: Foshnjat kanë një frikë natyrale nga rënia nga vende të larta, një instinkt që u ndihmon të shmangin rrezikun e lëndimeve.
Të tjerat frikëra të mësuara
Ndërkohë, shumica e frikërave që zhvillojmë gjatë jetës nuk janë të lindura me ne. Ato mësohen nga:
Familja: Prindërit dhe anëtarët e tjerë të familjes shpesh pasqyrojnë frikërat e tyre, të cilat transmetohen tek fëmijët nëpërmjet fjalëve, sjelljeve dhe shembullit. Për shembull, nëse një prind tregon frikë nga ujërat, fëmija mund të zhvillojë të njëjtën frikë.
Kultura dhe shoqëria: Besimet, traditat dhe normat kulturore ndikojnë fuqishëm në formimin e frikërave. Në disa kultura, frika nga të panjohurit, nga dështimi apo nga autoritetet mund të jetë më e theksuar.
Përvoja personale: Ngjarjet traumatike ose situatat e rrezikshme gjatë jetës krijojnë frikëra të reja dhe mund të forcojnë ato ekzistuese.
Çfarë na mëson kjo?
Nëse shumica e frikërave janë të mësuara, atëherë kjo do të thotë se:
Ne kemi mundësinë të ndryshojmë dhe kontrollojmë frikërat tona. Me ndërgjegjësim dhe përpjekje, mund të përballemi dhe të kapërcejmë shumë nga frikërat që na pengojnë.
Roli i familjes dhe ambientit është shumë i rëndësishëm në zhvillimin emocional dhe psikologjik të fëmijëve. Një ambient i sigurt dhe i mbështetur ndihmon që frikërat të mos zhvillohen në mënyrë negative.
Kultura mund të jetë një burim frikërash, por edhe një burim forcë dhe mbështetje. Duke kuptuar ndikimet kulturore, mund të ndërtojmë mentalitet më të hapur dhe të përballojmë më mirë sfidat psikologjike.