Çokollata është një nga ushqimet më të preferuara të njerëzve në mbarë botën, duke ofruar një shije të ëmbël dhe një ndjenjë kënaqësie që shpesh duket e pakontrollueshme. Por, a mund të ndodhë që trupi ynë të bëhet i varur nga çokollata? A ka ndonjë lidhje mes konsumimit të saj dhe varësisë? Psikologët dhe shkencëtarët e ushqimit kanë diskutuar shumë rreth mundësisë që çokollata të shkaktojë varësi, dhe në këtë artikull do të shqyrtojmë mekanizmat që mund të jenë në lojë.
1. Çfarë është Varësia?
Para se të merremi me ndikimin e çokollatës, është e rëndësishme të kuptojmë se çfarë nënkupton varësia. Varësia është një gjendje që karakterizohet nga dëshira e vazhdueshme për të konsumuar diçka, shpesh në nivele që janë më të larta se nevojat natyrore të trupit. Kjo mund të përfshijë substanca si nikotina, alkooli, droga, dhe, në disa raste, ushqimi. Varësia e ushqimit është e lidhur me sjellje të ngrënies kompulsive dhe vështirësinë për të kontrolluar konsumimin e ushqimeve të caktuara.
Në rastin e çokollatës, kjo ka të bëjë me një dëshirë të fortë për të ngrënë çokollatën edhe kur nuk kemi urie, duke e bërë atë një konsum emocional dhe të përsëritur që mund të shoqërohet me ndjenja kënaqësie dhe shpërblimi.
2. Çfarë Ndodh në Trup Kur Hamë Çokollatë?
Kur konsumojmë çokollatë, sidomos atë me përmbajtje të lartë kakao, trupi ynë ndjen një efekt të menjëhershëm për shkak të disa substancave që ajo përmban. Një nga substancat më të rëndësishme është theobromina, një alkaloid që ka efekte të ngjashme me kafeninën dhe që mund të ndikojë në shtimin e energjisë dhe përmirësimin e humorit. Po ashtu, çokollata përmban dopaminë, një neurotransmetues që lidhet me kënaqësinë dhe shpërblimin. Këto kimikate në trurin tonë mund të na bëjnë të ndiejmë një kënaqësi të menjëhershme, që mund të na shtyjë të konsumojmë edhe më shumë.
Një tjetër element i rëndësishëm është serotonina, një tjetër neurotransmetues që ndihmon në përmirësimin e humorit dhe që gjithashtu ka lidhje me shfaqjen e ndjenjës së kënaqësisë kur konsumojmë çokollatë. Këto “hormonë të lumturisë” krijojnë një ndjenjë të mirëqenies që është e vështirë të thuhet “jo” kur shijojmë një copë çokollatë.
3. Çokollata dhe Varësia: A është Realisht e Mundur?
Shumë studiues besojnë se konsumimi i shumë çokollatës mund të krijojë një lloj varësie emocionale dhe fizike, ndonëse nuk është e njëjtë me varësitë nga substancat si droga ose alkooli. Ky është një fenomen që shpesh quhet “varësi ushqimore”. Disa studime kanë sugjeruar se për shkak të efekteve të kënaqësisë që krijon çokollata, trupi mund të fillojë të kërkojë këtë ndjenjë shpërblimi më shpesh, duke krijuar një cikël të rritjes së konsumit.
Një faktor tjetër që mund të kontribuojë është reaksioni psikologjik ndaj stresit. Shumë njerëz e përdorin çokollatën si një “comfort food” (ushqim ngushëllues) për të lehtësuar stresin ose emocionet negative. Ky përdorim emocional i çokollatës, i shoqëruar me rritjen e niveleve të endorfinave dhe serotoninës, mund të bëjë që individët të kërkojnë gjithnjë e më shumë këtë shpërblim emocional, duke rritur dëshirën për konsum.
4. Përse Disa Njerëz Janë Më Të Prirur për Të U Varur nga Çokollata?
Për disa individë, kjo “varësi” mund të jetë më e fortë se për të tjerët, dhe ka disa faktorë që mund të ndikojnë në këtë:
- Gjenetika: Disa studiues mendojnë se ndjeshmëria ndaj substancave që gjenden në çokollatë mund të jetë gjenetike, duke e bërë disa njerëz më të prirur për të zhvilluar një lidhje të fortë me ushqimet që ofrojnë shpërblim kimik të menjëhershëm.
- Shprehitë e Ushqyerjes: Njerëzit që kanë zhvilluar një lidhje emocionale me ushqimin ose që konsumojnë shumë ushqime të sheqerosura dhe të pasura me yndyra, siç është çokollata, mund të kenë një predispozitë më të madhe për të konsumuar në mënyrë të tepruar dhe për të krijuar një varësi.
- Stresi dhe Emocionet: Shumë individë mund të kthehen te çokollata si një mënyrë për të menaxhuar stresin, ankthin, ose ndjenja të tjera negative. Ky “ngushëllim” që ofron çokollata mund të bëhet një mënyrë për të shmangur përballjen me emocionet e vështira, duke krijuar një cikël të përsëritur të konsumit.
5. Çfarë Mund të Bëjmë për të Ndaluar Varësinë nga Çokollata?
Nëse ndjeni se konsumimi i çokollatës është duke u bërë një problem, ka disa mënyra për të menaxhuar këtë varësi të mundshme:
- Kufizoni Konsumin: Vendosni kufij për konsumimin e çokollatës dhe përpiquni të kufizoni ato momente kur ju duket se keni nevojë për të. Kjo mund të përfshijë krijimin e një plani ushqimor më të balancuar, i cili përfshin gjithashtu ushqime të shëndetshme që ju japin energji pa pasur nevojë për sheqer të tepërt.
- Gjeni Alternativa: Në vend të çokollatës, mund të provoni fruta të ëmbla ose ëmbëlsira më të shëndetshme që nuk përmbajnë sasi të larta sheqeri dhe yndyrna.
- Përballuni me Stresin: Ndryshimi i sjelljes së ngrënies emocionale është një hap i rëndësishëm. Aktivitetet si ecja, joga, meditimi, ose bisedat me miqtë mund të ndihmojnë në reduktimin e stresit dhe nevojës për ngushëllim nga ushqimi.
Përfundim
Përgjigjja për pyetjen nëse trupi ynë mund të bëhet i varur nga çokollata është e komplikuar. Edhe pse çokollata mund të krijojë një lloj varësie të lehtë emocionale dhe fizike për shkak të kimikateve që ajo lëshon në trup, kjo varësi është më shumë një sjellje psikologjike dhe emocionale sesa një varësi fizike e ngjashme me substancat tjera. Si përfundim, megjithatë, është e rëndësishme të jemi të vetëdijshëm për ndikimin që ushqimi ka mbi emocionet tona dhe të përpiqemi të menaxhojmë konsumimin e çokollatës në mënyrë të shëndetshme dhe të ekuilibruar.