Close Menu
    Aktualitet

    đŸ•°ïžÂ 5 gjĂ«ra qĂ« s’i prisje kurrĂ« tĂ« ishin shpikur kaq herĂ«t

    3 Mins Read
    Antique men's accessories vector design element set, remixed from public domain collection

    (Po, përfshirë edhe alarmin e zgjimit në vitin 275 para erës sonë!)

    Në një botë ku teknologjia përparon me shpejtësi marramendëse, është e lehtë të mendosh se shumë nga gjërat që na rrethojnë janë shpikje të shekullit të fundit.
    Por… surprizĂ«! NjerĂ«zit e lashtĂ« ishin shumĂ« mĂ« tĂ« zgjuar (dhe mĂ« tĂ« stresuar) nga sa mendonim.
    Ja 5 gjĂ«ra qĂ« ekzistonin shumĂ« mĂ« herĂ«t seç e mendonim – dhe qĂ« do tĂ« tĂ« bĂ«jnĂ« tĂ« thua: “Çfarë  seriozisht?”

    ⏰ 1. Alarmi i zgjimit – shpikur rreth vitit 275 p.e.s.

    Po, njerĂ«zit kishin stres pĂ«r tĂ« mos fjetur mĂ« shumĂ« qĂ« nĂ« GreqinĂ« e LashtĂ«.
    Filozofi dhe shpikĂ«si Platon pĂ«rdorte njĂ« mekanizĂ«m uji (ujore) qĂ«, pasi mbushej njĂ« enĂ« me ujĂ«, krijonte presion dhe nĂ« fund lĂ«shonte njĂ« tingull tĂ« fortĂ«, i cili zgjonte filozofin pĂ«r tĂ« mos humbur leksionet e tij tĂ« mĂ«ngjesit.
    NjĂ« lloj alarm analog qĂ« sot do e quanim “versioni grek i iPhone-it me snooze”.

    FaberMedia

    🛁 2. Tualetet me rrjedhje uji – RomakĂ«t, rreth vitit 100 p.e.s.

    Nëse mendove se sistemi i kanalizimeve dhe tualetet moderne janë shpikje të shekullit XX, mendo sërish.
    RomakĂ«t ndĂ«rtuan tualete publike me rrjedhje uji, qĂ« pastronin vazhdimisht – disa prej tyre funksionojnĂ« ende nĂ« rrĂ«nojat e qyteteve si Pompeii!
    Sigurisht, nuk kishte privatĂ«si – sepse ishte si njĂ« “bisedĂ« e lirĂ«” mbi çështjet politike
 nĂ« banjĂ«.

    đŸ“» 3. RobotĂ«t – Kina, shekulli III p.e.s.

    NĂ« librat e lashtĂ« kinezĂ« pĂ«rmendet njĂ« shpikĂ«s me emrin Yan Shi, i cili i paraqiti perandorit njĂ« “njeri mekanik” qĂ« lĂ«vizte krahĂ«t, kthehej, shikonte dhe reagonte ndaj prekjes.
    PĂ«r kohĂ«n, ky ishte njĂ« “android” prej druri dhe metali – ndoshta versioni 0.1 i robotĂ«ve tĂ« sotĂ«m.

    Perandori u frikësua aq shumë nga realizmi i tij, sa i kërkoi Yan-it ta shkatërronte menjëherë.
    (Ironikisht, ndoshta edhe ne duhet tĂ« kemi pak frikĂ« nga AI sot…)

    🍕 4. â€œFast food” – Roma e LashtĂ« dhe Pompeii

    Mendoje McDonald’s-in si diçka moderne?
    NĂ« qytetin e lashtĂ« Pompeii, janĂ« gjetur thermopolia â€“ lokale tĂ« vogla ku shiteshin ushqime tĂ« gatshme pĂ«r rrugĂ«, tĂ« ngjashme me fast food-et e sotme.
    Pjatat e shpejta, por jo shumĂ« tĂ« shĂ«ndetshme (salca, mish i nxehtĂ«, verĂ« dhe bukĂ«) ishin pjesĂ« e dietĂ«s sĂ« romakĂ«ve që  nuk kishin kohĂ« tĂ« gatuanin nĂ« shtĂ«pi.

    💡 5. Bateri – Babilonia, rreth vitit 200 p.e.s.

    NĂ« vitin 1938, arkeologĂ«t zbuluan atĂ« qĂ« quhet â€œBateria e Bagdadit” â€“ njĂ« enĂ« prej balte qĂ« kishte njĂ« cilindĂ«r bakri dhe njĂ« shufĂ«r hekuri brenda.
    Sipas disa teorive, kur mbushej me njĂ« lĂ«ng acidik (si lĂ«ngu i limonit ose uthull), krijonte energji elektrike!
    Edhe pse qĂ«llimi i saj Ă«shtĂ« ende mister, shumĂ« shkencĂ«tarĂ« besojnĂ« se mund tĂ« ketĂ« shĂ«rbyer pĂ«r elektrifikimin e objekteve tĂ« artit apo eksperimente mjekĂ«sore.

    🎉 PĂ«rfundim: NjerĂ«zit e lashtĂ« ishin mĂ« “high-tech” sesa mendonim

    Në vend të telefonëve dhe aplikacioneve, ata përdornin ujë, dru dhe metal për të bërë gjëra të jashtëzakonshme për kohën.
    ÇfarĂ« na mĂ«son kjo?
    👉 Zgjuarsia nuk ka nevojĂ« pĂ«r Wi-Fi.

    Share.

    TĂ« ngjashme